Korte slaapjes baby: Waarom je baby zo kort slaapt en hoe je langere slaapjes krijgt

Danielle Kempers - Neonatologie verpleegkundige met 27+ jaar ervaring

Waarom slaapt je baby zo kort?

Als neonatologie verpleegkundige met meer dan 27 jaar ervaring zie ik dagelijks ouders worstelen met korte babyslaapjes. Heb je een baby die maar 20-45 minuten slaapt en dan weer wakker wordt? Je bent niet alleen! Wanneer ouders voor het eerst een kindje verwachten, hebben ze vaak de verwachting dat hun baby voornamelijk zal slapen. De eerste twee weken lijkt dit ook te kloppen - je baby wordt wakker voor een voeding en valt daarna weer tevreden in slaap. Maar dan merk je plotseling dat de slaapjes steeds korter worden en je baby veel vaker wakker is.

Deze korte slaapjes van 20-45 minuten, ook wel 'hazenslaapjes' genoemd, zijn de eerste vier maanden volkomen normaal. Veel baby's slapen kort overdag, en dit heeft alles te maken met de nog onrijpe slaapcyclus van je baby en het feit dat het circadiaanse ritme (dag-nachtritme) zich nog moet ontwikkelen. In dit artikel leer je waarom je baby zo kort slaapt en krijg je praktische tips om langere slaapjes te stimuleren.

 

Het circadiaanse ritme: de ingebouwde biologische klok van je baby

Het circadiaanse ritme is ons 24-uurs biologische ritme, afgeleid van de Latijnse term 'circa diem' ('ongeveer een dag'). Bij mensen begint de ontwikkeling van het circadiaanse systeem al tijdens de zwangerschap en zet zich voort gedurende de eerste levensjaren.

Tijdens de zwangerschap ontvangt je baby melatonine via de navelstreng van de moeder. Na de geboorte verdwijnt dit effect snel, waardoor pasgeboren baby's nog geen onderscheid maken tussen dag en nacht - ze hebben letterlijk geen ingebouwde klok die hen vertelt wanneer het tijd is om te slapen.

Nieuwe inzichten uit onderzoek 2024: Recent onderzoek toont aan dat cyclische lichtblootstelling bijzonder gunstig is voor de ontwikkeling van het circadiaanse ritme van baby's. Studies bevestigen dat cyclische verlichting de nachtelijke slaap verbetert. Dit betekent dat bewuste blootstelling aan daglicht overdag en dimming 's avonds de ontwikkeling van het dag-nachtritme kan versnellen.

Onderzoek heeft aangetoond dat circadiaanse ritmes veel sneller kunnen ontwikkelen dan eerder gedacht, vooral bij maximale blootstelling aan zonlicht en regelmatige sociale signalen. De ontwikkeling begint rond 8 weken en heeft tot ongeveer 4 maanden nodig om optimaal te functioneren, maar kan met de juiste omgevingsfactoren worden bespoedigd.

De unieke slaapcyclus van baby's

Naast het ontbreken van een dag-nachtritme hebben baby's ook een fundamenteel andere slaapstructuur dan volwassenen:

Volwassenen: 90-120 minuten per slaapcyclus Baby's: 40-45 minuten per slaapcyclus

In de eerste levensmaanden is de slaap van baby's bijna gelijk verdeeld tussen REM- en NREM-slaap. Naarmate baby's groeien, veranderen hun slaapcycli en besteden ze minder tijd aan REM-slaap.

De structuur van een baby-slaapcyclus:

• Eerste helft (20-25 minuten): REM-slaap (lichte slaap)
• Tweede helft (20-25 minuten): NREM-slaap (diepe slaap)

Baby's hebben van nature een lichtere slaap dan volwassenen en adolescenten, die meer non-REM diepe slaap hebben. Dit verklaart waarom baby's vaak na 20 minuten wakker worden - dit is precies de overgang van REM naar NREM-slaap. Na elke cyclus (rond de 45 minuten) ontstaat een 'gevarenzone' waarin je baby kan ontwaken als hij niet soepel doorpakt naar de volgende cyclus.

Transport Response: De wetenschappelijke doorbraak van 2022

Een revolutionaire studie gepubliceerd in Current Biology door Ohmura en collega's heeft eindelijk een wetenschappelijk onderbouwde methode gevonden voor het kalmeren van huilende baby's en het bevorderen van slaap. Het onderzoek richtte zich op de 20-30% van baby's die buitensporig huilen en slaapproblemen hebben zonder duidelijke reden, wat ouderlijke stress veroorzaakt.

 

De bevindingen: Alle baby's stopten met huilen na een wandeling van 5 minuten en hadden een lagere hartslag, waarbij ongeveer de helft in slaap viel. Daarentegen was het zitten en vasthouden van huilende baby's niet kalmerend - hartslagen bleven hoog.

De Transport Response-methode:

1. 5 minuten actief lopen met je baby in je armen
2. 5-8 minuten stil zitten voordat je de baby voorzichtig neerlegt

Het team ontdekte dat alle baby's fysiologische reacties produceerden, inclusief veranderingen in hartslag, die hen kunnen wekken zodra hun lichaam loskomt van hun moeders. Als baby's echter langer sliepen voordat ze werden neergelegd, werden ze minder waarschijnlijk wakker.

Deze methode kan perfect gecombineerd worden met de andere strategieën voor optimale resultaten.

Aanvullende praktische tips voor langere slaapjes

1. White Noise 

White noise helpt baby's minder snel wakker te worden tijdens cyclusovergangen. De specifieke frequentie zorgt ervoor dat de hersenen omgevingsgeluiden uitfilteren. Bovendien is het een vertrouwd geluid - het lijkt op de ruis die baby's in de baarmoeder hoorden.

2. Dr. Karp's 5 S-methode

De Amerikaanse kinderarts Dr. Harvey Karp ontwikkelde de beroemde 5 S-methode om de kalmeringsreflex van baby's te activeren:

• Swaddling (inbakeren)
• Side/Stomach position (zij-/buikligging tijdens kalmeren)
• Shushing (sst-geluiden/white noise)
• Swinging (wiegen/beweging)
• Sucking (zuigen)

Voor het inbakeren is het belangrijk om een zachte, ademende stof te gebruiken die je baby's natuurlijke lichaamstemperatuur helpt reguleren. Merinowol is hiervoor ideaal omdat het natuurlijk thermostatisch werkt - het houdt baby's warm wanneer het koud is en koel wanneer het warm is. Een 3-in-1 merinowollen deken is perfect geschikt voor inbakeren, maar kan ook gebruikt worden als omslagdoek tijdens de voeding of als deken.

3. Hands-on hulp bij cyclusovergangen

Ga vlak voordat je baby normaal wakker wordt naar hem toe. Leg je hand op zijn borst en wieg hem rustig heen en weer. In combinatie met white noise kan dit helpen om door te pakken naar de volgende slaapfase.

5. De Transport Response-methode (2022 onderzoek)

Baanbrekend onderzoek uit 2022 door Ohmura en collega's in Current Biology heeft de zogeheten 'Transport Response' wetenschappelijk onderzocht. Deze studie toonde aan dat alle baby's stopten met huilen na een wandeling van 5 minuten en dat hun hartslag daalde, waarbij ongeveer de helft in slaap viel.

De bewezen methode:

• 5 minuten lopen met je baby in je armen
• 5-8 minuten stil zitten voordat je de baby neerlegt

Onderzoek toont aan dat "transport beweging" of wandelen met een huilende baby helpt hun hartslag en angstreactie te verlagen. Wanneer baby's langer sliepen voordat ze werden neergelegd, werden ze minder waarschijnlijk wakker tijdens het overleggen.

Waarom werkt dit zo goed? Wetenschappers ontdekten dat als een kind 5 minuten gedragen wordt, hun hartslag daalt. Wanneer de verzorger stopte met lopen of plotseling draaide, steeg de hartslag van het kind weer. Opvallend was dat dit effect afwezig was bij baby's die al kalm waren van tevoren.

Deze methode is vooral effectief bij de 20-30% van baby's die buitensporig huilen en slaapproblemen hebben zonder duidelijke reden. Nieuw onderzoek benadrukt het belang van lichtblootstelling voor de ontwikkeling van het circadiaanse ritme bij pasgeborenen. Zorg voor:

• Heldere, natuurlijke lichtblootstelling overdag
• Dimming van lichten 's avonds
• Donkere slaapomgeving 's nachts

Voorbeeldschema bij hazenslaapjes

Dit schema is bedoeld als richtlijn - pas het aan aan jullie eigen situatie:

07:00 - Start van de dag: wakker worden, voeding, spelen 08:00 - Slaapje (thuis in bed) 10:00 - Voeding/wakkertijd 11:10- Slaapje (eventueel in wandelwagen/draagzak) 11:30 - Wakkertijd 12:30 - Voeding 12:45 - Slaapje 14:45 - Wakkertijd (spelen/familie-tijd) 15:00 - Voeding 15:30 - Wakkertijd (spelen/knuffelen) 16:00 - Slaapje 16:45 - Wakkertijd 17:30 - Voeding 17:55 - Verschonen en inbakeren 18:00 - Slaapje 18:35 - Wakkertijd 19:05 - Babymassage/badje 19:30 - Pyjama aan, clustervoeding 19:55 - Inbakeren en naar bed (bedtijdritueel) 22:30 - Dreamfeed (optioneel verschonen)

Belangrijke principes voor elk schema:

• Bied elke 2,5-3 uur voeding aan
• Bouw tijd in tussen drinken en slapen om afhankelijkheid te voorkomen
• Let scherp op slaapsignalen - vermijd oververmoeidheid
• Onderzoek toont aan dat baby's met de leeftijd een toenemend activiteitsniveau ontwikkelen en geleidelijk een dag-nachtpatroon etableren

Flexibel blijven: de deur uitgaan met hazenslaapjes

Schema's helpen bij het leggen van een basis voor gezonde slaapgewoonten, maar rigiditeit is niet nodig. Als neonatologie verpleegkundige raad ik ouders altijd aan om ook hun eigen welzijn in de gaten te houden. Het is volkomen oké om:

• Boodschappen te doen tijdens wandelwagen-slaapjes
• Flexibel te zijn met timing
• Te accepteren dat niet elk slaapje thuis hoeft plaats te vinden

Praktische tip voor onderweg: Een veelzijdige merinowollen deken die je kunt gebruiken als omslagdoek, inbakerdoek of deken maakt uitjes veel makkelijker. Je hoeft minder mee te nemen, en je baby heeft altijd de vertrouwde textuur en geur bij zich die helpt bij het inslapen.

Het doel is balans: probeer de meeste slaapjes thuis te laten plaatsvinden, maar leef je leven en accepteer dat baby's ook onderweg kunnen slapen.

Wanneer worden hazenslaapjes beter?

Onderzoek toont een duidelijke ontwikkeling gedurende het eerste jaar: afname van dagslaap en nachtvoedingen, toename van nachtelijke slaap en algemene motorische activiteit. De meeste baby's beginnen rond 4-6 maanden langere slaapperiodes te hebben naarmate hun circadiaanse ritme rijpt.

Conclusie: Geduld en de juiste hulpmiddelen

Hazenslaapjes zijn een normaal onderdeel van de ontwikkeling - niet iets om te 'oplossen', maar om te begrijpen en te ondersteunen. Met geduld, de juiste omgevingsfactoren en wetenschappelijk onderbouwde technieken kun je je baby helpen om geleidelijk langere slaapperiodes te ontwikkelen.

Vanuit mijn 27+ jaar ervaring in de neonatologie weet ik dat de juiste slaapkleding (zoals onze Sleepsuit) en -accessoires een wereld van verschil kunnen maken. Natuurlijke materialen zoals merinowol ondersteunen niet alleen de slaap, maar ook de natuurlijke ontwikkeling van je baby's thermoregulatie.

Belangrijkste aandachtspunten:

• Gebruik zachte, ademende stoffen voor inbakeren
• Kies voor temperatuurregulerende materialen
• Zorg voor veelzijdige items die meegroeien met je baby's behoeften
• Creëer vertrouwde texturen en geuren die kalmte uitstralen

Onthoud: elke baby is uniek, en wat werkt voor de een, werkt misschien niet voor de ander. Vertrouw op je ouderlijke intuïtie en zoek professionele hulp als je je zorgen maakt over de slaap van je baby.

---

Bronnen

1. Development of the circadian system in early life: maternal and environmental factors - PMC (2022) https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9109407/

2. The role of light exposure in infant circadian rhythm establishment: A scoping review perspective - European Journal of Pediatrics (December 2024) https://link.springer.com/article/10.1007/s00431-024-05951-3

3. Development of Circadian Rhythms in a Human Infant - Oxford Academic SLEEP Journal (1999) https://academic.oup.com/sleep/article-abstract/22/3/303/2731712

4. How Your Baby's Sleep Cycle Differs From Your Own - Sleep Foundation (2020) https://www.sleepfoundation.org/baby-sleep/baby-sleep-cycle

5. Baby sleep patterns by age - Pregnancy Birth and Baby https://www.pregnancybirthbaby.org.au/sleep-patterns-for-babies

6. Development of circadian rest-activity rhythms during the first year of life in a racially diverse cohort - PMC https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9189964/

7. Mother-Infant Circadian Rhythm: Development of Individual Patterns and Dyadic Synchrony - PMC https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4312214/

8. PERSPECTIVE: The Long-Term Effects of Light Exposure on Establishment of Newborn Circadian Rhythm - PMC https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6175794/

9. Ohmura et al. "A method to soothe and promote sleep in crying infants utilizing the Transport Response" - Current Biology (2022) https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(22)01363-X